Murarka ogrodowa - System BioDar
Galeria Selekcja kokonów - poradnik
DE EN
BioDar
  • Gospodarstwo kulturowe
  • Dr inż. Stanisław Flaga
  • Pracownia
  • Ryszard Flaga
  • Wydawnictwo
  • Dorota Flaga

Murarka ogrodowa (Osmia rufa L.)


Materiał hodowlany

Testowanie populacji utrzymywanej w hodowli (2005 2007)

Populacja murarki ogrodowej hodowana w firmie BioDar była testowana przez Uniwersytet w Oxfordzie na terenie Anglii, Belgii i Hiszpanii. Doświadczenia przeprowadzane w Polsce w ramach tego samego programu miały na celu sprawdzenie przydatności murarki ogrodowej do zapylania drzew owocowych na terenie gminy Łącko (Małopolska). Wyniki badań potwierdziły dużą użyteczność naszych pszczół do zapylania drzew ziarnkowych i pestkowych oraz krzewów jagodowych. Uczestniczący w doświadczeniach sadownicy podkreślali, że owoce uzyskane przy pomocy dostarczonych im pszczół były bardziej wyrośnięte i bardziej kształtne oraz lepiej się przechowywały (zawierały więcej wapnia i w mniejszym stopniu podlegały chorobom fizjologicznym).

Ustalenie rodzaju hodowanej rasy (2007)

Na obszarze geograficznego występowania murarki ogrodowej wyróżniono 3 podgatunki: Osmia rufa=bicornis ssp. bicornis, O. bicornis ssp. cornigera, O. bicornis ssp. fracticornis. W Gospodarstwie Kulturowym BioDar prowadzone są prace hodowlane z podgatunkiem Osmia rufa=bicornis ssp. cornigera, który jest bardziej odporny na ostre zimy typu kontynentalnego (wytrzymuje do minus 39°C) i niestabilną pogodę w okresie wczesnej wiosny (długo występujące na przemian ocieplenia i ochłodzenia).

Określenie proporcji płci (1999-2013)

Badania dotyczące struktury płci są istotne z punktu widzenia użytkowego. Mimo to hodowcy oferujący materiał rozmnożeniowy murarki ogrodowej bardzo rzadko informują o tym nabywców, chociaż wskaźnik ten jest łatwy do ustalenia. Posiadanie tej informacji pozwala bowiem na ekonomiczne gospodarowanie całą populacją i zapewnienie właściwej obsady samic na uprawach, gwarantującej pełne zapylenie roślin (tylko samice są efektywnymi zapylaczami roślin). Wiedza dotycząca proporcji płci pozwala także na zakup mniejszej liczby kokonów o większej wartości. Dane literaturowe wskazują, że procentowy udział samic w populacji hodowanej na bazie trzciny wynosi 25-39% (idealna jest proporcja 50/50%). W niektórych pracach zawyża się udział samic do 50 i więcej % nie podając jednak informacji, że liczono ten wskaźnik jedynie od ilości pszczół wygryzionych, a nie od całkowitej liczby kokonów poddanych inkubacji (nie uwzględnia się kokonów spasożytowanych i źle wykształconych), co jest ważne dla ogrodników. W naszych badaniach procentowy udział samic uzyskanych w płytkach siedliskowych kształtuje się na poziomie 40-47% (podstawę wyliczeń stanowią wszystkie kokony).

Ustalenie procentowego udziału kokonów niewygryzionych (1999-2013)

Z danych literaturowych wynika, że udział kokonów niewygryzionych wynosi 9-17%. Jedynie przy długo prowadzonym chowie i wykonywaniu corocznie ostrej selekcji materiału rozmnożeniowego wskaźnik ten spada do około 5%. W hodowli prowadzonej w Gospodarstwie Kulturowym BioDar od wielu lat wskaźnik ten kształtuje się na poziomie 2-3%. Uzyskany wynik jest pochodną wysokiego poziomu higienicznego pasieczyska (niewielkiej liczby pasożytów), ostrej selekcji i dezynfekcji kokonów oraz stosowania kaset wylęgowych. Niewielki wzrost liczby kokonów negatywnie ocenionych zdarza się jedynie w lata mokre, gdy istnieje większe zagrożenie grzybami pleśniowymi porażającymi wilgotny pyłek.

Ustalenie współczynnika rozmnożenia populacji (1989-2013)

Współczynnik wzrostu populacji mierzony stosunkiem liczby kokonów zebranych po sezonie do wyłożonych zależy głównie od wartości genetycznej (zdolności reprodukcyjnej) posiadanego materiału biologicznego, warunków klimatycznych panujących w okresie lotów pszczół (liczby dni chłodnych i deszczowych), obfitości pożywienia pozostającego do dyspozycji w najbliższym otoczeniu i odporności na pasożyty i choroby. W literaturze spotkać można informacje o kształtowaniu się tego wskaźnika na poziomie 1,7/2,8/3,1/4,5 krotności. Badania prowadzone w pięciu miejscowościach o zróżnicowanych warunkach pokarmowych dowiodły, że populacja hodowana przez firmę BioDar posiada bardzo duży potencjał rozwojowy. Świadczy o tym 4,3-5,1 krotny przyrost populacji (jedynie przy aurze mniej sprzyjającej i uboższej bazie pokarmowej uzyskano 3-4 krotny przyrost populacji). W latach najlepszych, charakteryzujących się wiosną suchą i gorącą (1992, 2008) wskaźnik ten osiągnął odpowiednio wartość 6,7 oraz 6,3.

Siedlisko gniazdowe

Doskonalenie konstrukcji korpusu gniazdowego (1999, 2009-2013)

Pierwsze prace nad korpusem prowadzono w okresie, gdy materiałem gniazdowym były płytki styropianowe, łatwo ulegające uszkodzeniom. Wówczas była to skrzynia drewniana, do której wkładano zestawiony materiał gniazdowy. Zasadnicze prace ułatwiające chów rozpoczęto z chwilą wdrożenia płytek siedliskowych Systemu BioDar. Ich efektem jest:

  • określenie optymalnych wymiarów siedliska,
  • poprawienie funkcjonalności korpusu gniazdowego przez wyposażenie go w uchwyt do przenoszenia,
  • wyposażenie korpusu w osłonę ochraniającą gniazda przed pasożytami i drapieżnikami,
  • opracowanie efektywnego systemu wietrzenia chroniącego gniazda podczas upalnych dni letnich (zastosowanie szczeliny w osłonie przedniej i ścianie tylnej),
  • poprawienie estetyki skrzyni (określenie optymalnej kolorystyki) oraz ustalenie rodzaju bezpiecznego dla pszczół lakieru.
Testowanie kolejnych wersji materiałów gniazdowych
Lata badań Przedmiot badań Wnioski
1989-1997 Pędy trzciny pospolitej pocięte na odcinki z jednej strony zaślepione kolankiem; pędy rdestów i barszczy Duża pracochłonność związana z przygotowaniem gniazd (coroczny zbiór, selekcja, odlistnienie i cięcie pędów trzcinowych); zagrożenie uczuleniami alergicznymi podczas rozrywania gniazd i wydobywania kokonów; konieczność szlifowania wypustek nerwowych drażniących pszczoły w pędach barszczy; konieczność usuwania wyściółek pergaminowych znajdujących się w kanałach wewnętrznych trzciny
1997-1999 Nawiercone kawałki drewna; kanały w cegłach dziurawkach Niemożność wyciągnięcia kokonów z gniazd i przeprowadzenia selekcji; trudności z całkowitym pozbyciem się szkodników i pasożytów
1999-2001 Pakiety (wytłoczki) styropianowe Podatność na uszkodzenia; niechętne zasiedlanie przez samice
2001-2003 Prefabrykaty gipsowe i styropianowo-cementowe Podatność na uszkodzenia; większy ciężar; duża objętość wymagająca znacznej powierzchni magazynowej
2003-2005 Odpowiednio wyfrezowane deseczki drewniane (sosna, świerk, klon, lipa, topola, olcha wierzba) Podatność na odkształcenia pod wpływem wilgoci; trudność uzyskania gładkiej powierzchni i pozbycia się roztoczy; konieczność impregnacji każdej deseczki
2005-2007 Rurki papierowe zaślepione korkiem gipsowym; rurki tekturowe zakończone korkiem plastikowym Trudność wyjmowania kokonów; mieszanie kokonów zdrowych i porażonych roztoczami; pleśnienie gniazd i rurek pod wpływem wilgotnego pyłku
2007-2008 Odpowiednio wyfrezowane płyty MDF Podatność na odkształcenia pod wpływem wilgoci, trudność zachowania szczelności i utrzymania czystości
2008-2009 Gniazda płaszczyznowe zbudowane z płytek tekturowych i listewek uwagi j.w.
2009-obecnie Płytki siedliskowe Systemu BioDar Lekkość; dobre warunki sanitarne, łatwość utrzymania w czystości; wysoka jakość kokonów

Prace rozwojowe dotyczące płytek siedliskowych
  • Opracowanie płytki siedliskowej wielokrotnego użycia (2009). Wprowadzenie płytki siedliskowej stało się przełomem w chowie murarki ogrodowej. Do istotnych walorów związanych z jej użytkowaniem należy: znaczne obniżenie nakładów pracy, prostota obsługi i wygoda stosowania, estetyczny wygląd, zwiększenie bezpieczeństwa pracy podczas wydobywania kokonów z gniazd.
  • Stosowanie płytek siedliskowych w różnych kolorach (2013). Naprzemienne umieszczenie w pakietach gniazdowych płytek o różnych kolorach ułatwia pszczołom odszukanie zasiedlonych kanałów.
  • Prowadzenie doświadczeń z atraktantami zwiększającymi zainteresowanie pszczół wystawionym materiałem gniazdowym (2001-2013). Od 2013 r. wszystkie płytki siedliskowe oferowane do sprzedaży pokryte są atraktantem zachęcającym samice do założenia gniazd (po pierwszym użyciu płytek samice nie potrzebują już medium stymulującego zasiedlanie).
Prace rozwojowe odnoszące się do kasety wylęgowej:

Opracowanie założeń technicznych kasety wylęgowej (2005)

Z kilku opracowanych wersji kaset służących do wygryzania się pszczół, odbiorcom oferowane jest rozwiązanie pozwalające na wyeliminowanie pasożytów murarki rozwijających się w jej kokonach.

Udział w systemach jakości

Opracowanie skutecznej metody zwalczania roztocza murarkowego Chaetodactylus osmie (Duf.) (1998-2005, 2012)

Prawie zawsze podczas wyjmowania kokonów z gniazd zainfekowanych roztoczami dochodzi do rozprzestrzenienia tych pasożytów. Porażeniu kokonów sprzyja używanie tych samych narzędzi, a nawet wykorzystywanie do prac tego samego blatu, na którym kładzie się sprzęt i otworzone gniazda.
W latach 1998-2005 przeprowadzono szeroko zakrojone badania dotyczące skutecznych metod zwalczania roztocza murarkowego. Strategia postępowania polegała na:

  • uwzględnieniu zasad profilaktyki weterynaryjnej,
  • przystosowaniu do potrzeb hodowli niektórych elementów systemu HACCP,
  • wdrożeniu skutecznych metod zwalczania pasożytów przy użyciu środków selektywnych, gwarantujących efekt sanitarny, zastosowanych w warunkach bezpiecznych dla pszczół.

Dzięki wdrożeniu efektywnego systemu ochrony od 2005 r. wszystkie kokony, które znajdują się w ofercie handlowej Gospodarstwa Kulturowego BioDar podlegają zabiegom eliminującym uciążliwe roztocze.

Zarejestrowanie hodowli przez Powiatowego Lekarza Weterynarii w Krakowie (2013).

Proces rejestracji hodowli prowadzonej przez firmę BioDar został zakończony wraz z nadaniem jej numeru identyfikacji weterynaryjnej.

Badanie stanu sanitarnego kokonów i zdrowotności pszczół (od 2013 r.)

Od 2013 r. kontrolę zdrowotności kokonów i pszczół prowadzi Zakład Higieny Weterynaryjnej w Krakowie.

Aktualnie prowadzone prace rozwojowe:

Przyspieszenie procesu wylęgania się pszczół (2012-obecnie)

Kluczowym zagadnieniem w użytkowaniu murarki ogrodowej jest poznanie dynamiki wylęgu obu płci (zwłaszcza samic). Zarówno dane literaturowe, jak i przeprowadzone przez nas badania dowodzą, że wygryzienie się wszystkich samców następuje w okresie pierwszych 8-12 dni od wyjęcia z chłodziarki i wystawienia na uprawy. Pierwsze samice wylęgają się bez specjalnej inkubacji z opóźnieniem 4-7, a niekiedy nawet 10 dni. Zależnie od panującej aury proces wyjścia wszystkich samic z gniazd trwa nawet do 18 dni. Należy zatem przyjąć, że pszczoły powinny być wystawione na uprawy, co najmniej na 2-3 tygodnie przed początkiem zakwitania roślin. Ze względów produkcyjnych istotne jest przyspieszenie wyjścia samic z gniazd. Od 2012 r. trwają prace nad rozwiązaniami technicznymi, które mają skrócić ten okresu do kilku dni.

Badanie wpływu preparatów przędziorkobójczych i grzybobójczych na śmiertelność murarki ogrodowej (2014-2015)

Badanie tempa wygryzania się pszczół zależnie od terminu wystawienia kokonów z chłodziarki (2014-2015)


BioDar.com.pl © Wszelka treść zawarta na stronie jest własnością jej autorów. Zabrania się kopiowania bez zgody autora.
Webmaster